نقش ابزارهای نوین اطلاع‌رسانی در تبریز در دوره قاجار

در پژوهش حاضر سعی شده است تا بخشی از ابتکارات، خلاقیت­ها و نوآوری­های صورت گرفته در عرصه­ اطلاع رسانی در شهر تبریز طی دوره قاجار بررسی شود که می‌تواند شاهدی باشد بر پیشگام و تاریخ­ساز بودن تبریزیان در عرصه اندیشه، دانش و فرهنگ این مرز و بوم. لذا به ابداعات و تحولات صورت گرفته در زمینه­های اطلاع رسانی،‌ ادبیات و آموزش پرداخته شد. برای این منظور از روش تاریخی استفاده شده‌ است. از میان عوامل مختلفی که در ظهور و شکل­گیری این تحولات می­توان نام برد یکی افزایش روابط خارجی و رفت و آمد به کشورهای همسایه و اروپایی است. سپس، آشنایی با صنایع و فنون جدید، ‌ترجمه آثار منتشر شده در این زمینه­ها، شکل گیری طبقه روشنفکر و پیشگام در جامعه ایران همگی ارمغان اعزام دانشجو به کشورهای اروپایی می­باشد. در این میان قرار گرفتن شهر تبریز در مسیر جاده ابریشم و همسایگی با کشورهای عثمانی و روسیه و تردد تجار و بازرگانان و سیاستمداران خارجی و نیز ولیعهد نشین بودن این شهر، تبریز را به یکی از مهم­ترین شهرهای ایران که در تاریخ معاصر ایران جایگاه بسیار ویژه­ای دارد تبدیل کرد و در نهایت ورود ابزارهای نوین اطلاع رسانی به این شهر در اواخر دورۀ قاجار منجر به بیداری ایرانیان و شکل گیری نهضت مشروطه گردید.